Ανυψωτικός Μηχανισμός Νερού Περαχώρας

Στην περιοχή πάνω από το ιερό της Περαχώρας ανακαλύφτηκε το 1930-33 ένα σύνθετο σύστημα δεξαμενών και αγωγών, το οποίο τελικά ανέσκαψε το 1965-6 ο Tomlinson. Το περίπλοκο σύστημα αποτελούσε πιθανότατα τμήμα ενός υδροδοτικού συστήματος. Τρεις δεξαμενές (η ανατολική έχει μήκος 15,6 μ. και πλάτος 1,3 μ., η μεσαία 12,5 μ. μήκος και 1,5 μ. πλάτος και η δυτική 12 μ. μήκος και 1,5 μ. πλάτος) είναι λαξευμένες στο βραχώδες έδαφος και φτάνουν σε βάθος περ. 30 μ. Στη χαμηλότερη στάθμη τους συνδέονται μεταξύ τους με στενούς αγωγούς. Η πρόσβαση στο επίπεδο αυτό γινόταν, στη μεσαία δεξαμενή, με μια κλίμακα 160 αναβαθμών λαξευμένων στο βράχο. 'Ενας επιφανειακός αγωγός, αλλού χτισμένος με πέτρα και αλλού σκαμμένος στο έδαφος (διατηρούνται περ. 15 μ.) διοχέτευε το νερό σε μία μικρότερη δεξαμενή και στη συνέχεια σε μια τριπλή κινστέρνα που εξυπηρετεί ένα κρηναίο οικοδόμημα, 215 μ. μακριά από τις δεξαμενές. Το όλο σύστημα χρονολογείται με βάση την τοπική ιστορία και την κεραμική γύρω στα 300 π.Χ. Εξαιτίας του μεγάλου βάθους των δεξαμενών ο Tomlinson υπέθεσε την ύπαρξη ενός υδρευτικού συστήματος με τροχούς και κάδους, το οποίο γυρνούσε με την δύναμη ζώων και ένα γρανάζι τύπου saqiya. Δυστυχώς νέες έρευνες δεν αποκάλυψαν την απαραίτητη εγκατάσταση του διαφορικού γραναζιού ούτε και την κυκλική πλατφόρμα, υποδομή στο δάπεδο πάνω στην οποία κινούνταν κυκλικά τα ζώα, απαραίτητη για τη λειτουργία του saqiya. Επιπλέον η χρονολόγηση είναι πολύ πρώιμη για τη χρήση του συστήματος saqiya. Έτσι ο Tomlinson ανασκεύασε τη θεωρία του προτείνοντας δύο άλλες ερμηνείες: είτε πως το έργο εγκαταλείφθηκε πριν ολοκληρωθεί είτε ότι δεν χρησιμοποιήθηκε ο τροχός που περιστρέφεται από ζώα αλλά ο τροχός που κινείται με τη βοήθεια ανθρώπων, όπως αυτός περιγράφεται στα Πνευματικά του Φίλωνα. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν καταλήξει ότι κανένας από τους προτεινόμενους τρόπους λειτουργίας του συστήματος δεν είναι πειστικός και δεν μπορεί να τεκμηριωθεί. Ο Oleson σε πρόσφατη μελέτη του προτείνει τη λειτουργία τροχαλιών στη θέση του τροχού ή της ανυψωτικής αλυσίδας. Και η ερμηνεία αυτή ωστόσο αφήνει αναπάντητα ερωτήματα ως προς τη σκοπιμότητα των υπερμεγεθών αυτών δεξαμενών.