Λινοτυπική Μηχανή Intertype

Μηχανή στοιχειοθεσίας, στην οποία οι χαρακτήρες διαμορφώνονται σε συμπαγείς μεταλλικές γραμμές. Οι λινοτυπικές μηχανές ήταν κατάλληλες για εφημερίδες και περιοδικά τα οποία απαιτούν γρήγορη παραγωγή μεγάλου όγκου κειμένου, ενιαίου μεγέθους.

Για τη στοιχειοθεσία εντύπων στα οποία απαιτείται γρήγορη παραγωγή μεγάλου όγκου κειμένου με ενιαίο μέγεθος (εφημερίδες περιοδικά). Ο συμπαγής μεταλλικός στίχος σχηματίζεται με χύτευση (ψεκασμό τηγμένου μετάλλου) σε καλούπι από επαναχρησιμοποιούμενες μήτρες.

H λινοτυπική μηχανή εφευρέθηκε το 1884 στις Η.Π.Α. από τον γερμανό Οτμαρ Μέργκενταλερ (Ottmar Mergenthaler, 1854-1899). Η ονομασία της προέρχεται από τη λατινική λέξη linea, που σημαίνει γραμμή, και την ελληνική λέξη τύπος.
Ο Ottmar Mergenthaler, Γερμανός ωρολογοποιός, το 1884, συνέλαβε την ιδέα μιας μηχανής που θα δημιουργεί μία ολόκληρη γραμμή ή «αράδα» ενός κειμένου. Στη συνέχεια θα τοποθετεί τη μία γραμμή μετά την άλλη, ώστε να σχηματίζεται ολόκληρη η στήλη του κειμένου, έτοιμη για εκτύπωση. Και επιπλέον, η μηχανή θα επιστρέφει τα τυπογραφικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν και θα τα τοποθετεί στις θέσεις τους ώστε να μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν άμεσα. Η μηχανή ονομάστηκε Linotype από το “Line” δηλαδή γραμμή και το “Type” δηλαδή εκτύπωση. Ήταν μία επανάσταση για την εποχή. Μέχρι τότε για την εκτύπωση ενός κειμένου η στοιχειοθεσία γινόταν «στο χέρι»: ο στοιχειοθέτης χρησιμοποιούσε το κατάλληλο πλαίσιο για το κείμενο στο οποίο τοποθετούσε ένα ένα τα κατάλληλα γράμματα / κινητά τυπογραφικά στοιχεία ώστε να συνθέσει ολόκληρο το κείμενο. Μετά την εκτύπωση, τα κινητά τυπογραφικά στοιχεία έπρεπε να επιστρέψουν στις θέσεις τους για να ξαναχρησιμοποιηθούν. Με την λινοτυπική μηχανή η εργασία γινόταν πολύ γρήγορα και ευκολότερα. Τώρα ο χειριστής αρχικά ρύθμιζε το πλάτος της γραμμής και πληκτρολογούσε το κείμενο. Το πληκτρολόγιο χωριζόταν σε τρία μέρη: αριστερά ήταν τα μικρά ή πεζά γράμματα, δεξιά τα κεφαλαία και στο κέντρο τα νούμερα και οι ειδικοί χαρακτήρες. Με το πάτημα του πλήκτρου, η μήτρα για το αντίστοιχο χαρακτήρα ξεκινούσε από το magazine -την πλαγιαστή θήκη στο πάνω μέρος της μηχανής- και χάρη της βαρύτητας κατέληγε ακριβώς πάνω από το πληκτρολόγιο, στην ειδική θέση. Η μηχανή κρατούσε τις μήτρες των χαρακτήρων ενωμένες και στα όρια του πλάτους που είχε επιλέξει αρχικά ο χρήστης. Οι μήτρες είχαν εσώγλυφα χαραγμένους τους χαρακτήρες. Ο χρήστης μπορεί να ελέγξει αν υπάρχει κάποιο λάθος και να αλλάξει χειροκίνητα τα στοιχεία - μήτρες ώστε να απαλειφθεί το λάθος. Μόλις ολοκληρώσει τη γραμμή, με τη χρήση ενός μοχλού, η γραμμή με τα μητρικά στοιχεία εισέρχεται στο δοχείο χύτευσης. Καυτό κράμα μολύβδου, αντιμονίου και κασσίτερου πέφτει στη μητρική γραμμή και δημιουργείται  το αποτύπωμα / καλούπι της γραμμής, όπου οι χαρακτήρες είναι εξώγλυφοι και ανάποδοι ή κατοπτρικοί. Στην έξοδο της μηχανής, στο αριστερό χέρι του χρήστη, εμφανίζεται η εξώγλυφη γραμμή / καλούπι. Τώρα οποιοδήποτε λάθος δεν μπορεί να διορθωθεί. Μπορεί όμως να ξαναδημιουργηθεί η ίδια γραμμή και να αντικαταστήσει τη γραμμή με το λάθος. Στη συνέχεια, έρχεται η επόμενη γραμμή, και έτσι γραμμή – γραμμή σχηματίζεται ολόκληρη η στήλη. Η γραμμή με τα μητρικά στοιχεία, μετά τη δημιουργία του καλουπιού, ανεβαίνει στο πάνω μέρος της μηχανής όπου το κάθε μητρικό στοιχείο ξεχωρίζει και οδηγείται στη θέση του, με βάση τις γραμμές που είναι χαραγμένες στη βάση του.
Κάθε εφημερίδα μέχρι και το 1980 είχε πολλές λινοτυπικές μηχανές για τη στοιχειοθέτηση των στηλών της. Μετά το 1980 επικράτησε η φωτογραφική μέθοδος και η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, αλλά η λινοτυπική μέθοδος είχε πρωταγωνιστήσει για πάνω από 100 χρόνια.
Αρχικά η μόνη εταιρία που παρήγαγε λινοτυπικές μηχανές ήταν η “Mergenthaler Linotype Company” αλλά στη συνέχεια εμφανίστηκε και η “Intertype Company” που κατασκεύαζε παρόμοιες μηχανές με μέρη από ατσάλι και αλουμίνιο αντί του χυτοσιδήρου που χρησιμοποιούσε ο Mergenthaler.  
 

Κλαβιέ 50 πλήκτρων.